ABD ile Çin arasında yıllardır süren teknoloji odaklı jeopolitik çekişmenin en kritik cephelerinden biri yarı iletkenler ve bu alandaki üretim araçları. Washington yönetimi, özellikle gelişmiş çip üretiminde kullanılan aşırı ultraviyole litografi (EUV) makinelerini sıkı ihracat kontrolleriyle Pekin’den uzak tutmaya çalışırken, Çin de kendi yerli çözümlerini geliştirmek için milyarlarca dolarlık programlar yürütüyor. Küresel dengeleri değiştirebilecek bu yarış ile ilgili son olarak çok çarpıcı bir haber geldi.
ÇİN, KENDİ “MANHATTAN PROJESİ”Nİ TAMAMLADI!
Reuters’ın edindiği bilgilere göre, Çinli bilim insanları, ülkenin Shenzhen şehrindeki yüksek güvenlikli bir laboratuvarda ABD’nin yıllardır engellemeye çalıştığı bir başarıya imza atarak, son teknoloji yarı iletken çipler üretebilen aşırı ultraviyole litografi (EUV) makinesi prototipi üretti.
NEDİR BU EUV (AŞIRI ULTRAVİYOLE LİTOGRAFİ) MAKİNESİ?
EUV makineleri teknolojik Soğuk Savaş’ın kalbinde yer alıyor. Bu makineler, insan saçından binlerce kat daha ince devreleri silikon plakalara (wafer) işlemek için aşırı ultraviyole ışık huzmelerini kullanıyor; bu yetenek şu anda Batı’nın tekelinde bulunuyor. Devreler ne kadar küçük olursa, çipler o kadar güçlü oluyor.
BİR FABRİKA KATINI KAPLIYOR
Konuyla ilgili bilgi sahibi iki kişiye göre, 2025’in başlarında tamamlanan ve şu anda test aşamasında olan prototip, neredeyse tüm bir fabrika katını kaplıyor. Bu makine, Hollandalı yarı iletken devi ASML’nin “aşırı ultraviyole litografi” (EUV) makinelerini tersine mühendislik yöntemiyle kopyalayan eski ASML mühendislerinden oluşan bir ekip tarafından inşa edildi.
Kaynaklar, Çin’in makinesinin çalışır durumda olduğunu ve başarılı bir şekilde ışık ürettiğini, ancak henüz çalışan çipler üretmediğini belirtti.
CEO, GELİŞTİRMELERİ “UZUN YILLAR ALIR” DEMİŞTİ
Nisan ayında ASML CEO’su Christophe Fouquet, Çin’in böyle bir teknolojiyi geliştirmesinin “çok ama çok uzun yıllar” alacağını söylemişti. Ancak bu prototipin varlığı, Çin’in yarı iletken bağımsızlığına analistlerin tahmin ettiğinden daha yakın olabileceğini gösteriyor.
ÇİN’İN HEDEFİ 2028 AMA…
Çin hükumeti, prototip üzerinde çalışan çipler üretmek için 2028 yılını hedefliyor. Ancak projeye yakın kaynaklar, daha gerçekçi hedefin 2030 olduğunu belirtiyor; bu tarih bile analistlerin Çin’in Batı’yı yakalaması için öngördüğü 10 yıllık süreden çok daha erken.
Kaynaklar ise projeyi, ABD’nin atom bombasını geliştirmek için yürüttüğü Manhattan Projesi’nin Çin versiyonu olarak tanımladı.
